ΠΟΡΤΙΑΝΟΥ

Το όνομα

Αρχικά, το χωριό βρισκόταν δυτικότερα στη θέση Άγιος Σπυρίδων, όπου υπάρχουν κατάλοιπα του παλιού νεκροταφείου και ίχνη οικοδομών. Σύμφωνα με παλαιές μαρτυρίες, που δεν είναι δυνατόν να διασταυρωθούν, πριν από τρεις αιώνες περίπου μια επιδημία ανάγκασε τον πληθυσμό να μετακινηθεί στη σημερινή θέση. Πάντως, το όνομα του χωριού δεν αναφέρεται σε κανένα μοναστηριακό έγγραφο της βυζαντινής εποχής, όπως συμβαίνει με τα περισσότερα χωριά της Λήμνου. Για πρώτη φορά σημειώνεται το 1785 στο χάρτη του Choiseul-Gouffier με το όνομα Portiano, γεγονός που μας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι πράγματι δημιουργήθηκε πριν από τρεις αιώνες. Από τους μεταγενέστερους περιηγητές: Conze (1858), De Launay (1898) και Fredrich (1904) το τοπωνύμιο σημειώνεται ως αρσενικό: Πορτιανός (ο). Στα κοινοτικά έγγραφα αναγράφεται στη γενική: «Πορτιανού». Τελικά, το 1918 όνομα του χωριού καταγράφηκε ως ουδέτερο: Πορτιανόν (το).

Oι κάτοικοι: Σήμερα το χωριό έχει περίπου 300 μόνιμους κατοίκους εκ των οποίων οι περισσότεροι είναι οικογένειες που δραστηριοποιούνται με τον πρωτογενή τομέα. Η καθημερινή τους ενασχόληση είναι είτε με το ψάρεμα ,είτε με τα αγροτικά και την κτηνοτροφία.

Μία σύντομη ξενάγηση στο γραφικό Πορτιανού

Ο ναός

Το 1835, στα χρόνια του μητροπολίτη Νεκταρίου, όπως σημειώνεται σε σχετική επιγραφή, κτίστηκε ο κεντρικός ναός του χωριού, αφιερωμένος στα Εισόδια της Θεοτόκου. Το 1858 που πέρασε ο Conze θαύμασε τα χρώματα της εκκλησίας, στην οποία σωζόταν και μια μαρμάρινη σαρκοφάγος. Μια νεότερη επιγραφή, του 1875, και μια άλλη στην οποία ως πρωτομάστορας αναγράφεται ο ΠΑΝΤΕΛΗΣ ΖΑΝΙΣ, αφορά κάποια σημαντική ανακαίνιση. Διακοσμητής ήταν ο Άγγελος Μπινέτας από το Σαρπί.Ο ναός, ρυθμού τρίκλιτης βασιλικής, είναι εντυπωσιακός και δεσπόζει του χωριού καθώς είναι κτισμένος πάνω σε έναν μικρό λόφο. Φέρει περίτεχνο σκαλιστό τέμπλο, επιχρυσωμένο και αγιογραφίες του Γρ. Παπαμαλή. Οι κίονες του εξωνάρθηκα είναι μαρμάρινοι και προέρχονται από παλαιότερο κτίσμα. Αποτελεί μία από τις ομορφότερες εκκλησίες στο νησί καθώς ξεχωρίζει για την εντυπωσιακή της λεπτομέρια στην κατασκευή και το κατανυκτικό της ύφος.

Συμμαχικά νεκροταφεία

Από τον Απρίλιο 1915 ως το 1920 εκατοντάδες νεκροί στρατιώτες της εκστρατείας της Καλλίπολης θάφτηκαν στο «Συμμαχικό Νεκροταφείο Πορτιανού», το οποίο διατηρείται ως σήμερα. Υπάρχουν 352 τάφοι Βρετανών, Γάλλων, Καναδών, Αυστραλών, Νεοζηλανδών, Αιγυπτίων και Ινδών. Ετησίως έρχονται αντιπρόσωποι από τις πρεσβείες των παραπάνω χωρών οι οποίες με στα πλαίσια εκδηλώσεων που διοργανώνονται προς τιμήν τους αποδίδουν φόρο τιμής στους αποθανώντες συμπατριώτες τους που θυσιάστηκαν μακρυά από την πατρίδα τους.

Λαογραφικό Μουσείο: (φωτογραφίες εξωτερικες κ εσωτερικες)

Το 1995 ιδρύθηκε το Λαογραφικό Μουσείο με φορεσιές, παλιά εργαλεία, οικιακά σκεύη, έπιπλα, φωτογραφίες κλπ, με πρωτοβουλία του προέδρου του Συλλόγου Πορτιανατών Αθηνών-Πειραιώς -Βασιλείου Ποριάζη , ο οποίος για ένα διάστημα εξέδιδε και την εφημερίδα Τα Νέα του Πορτιανού. Αποτελεί ένα πραγματικό φόρο τιμής στην αστείρευτη παράδοση της Λήμνου. Εκθέματα από την καθημερινή ζωή των Λημνιών των περασμένων αιώνων, δίνουν ζωή στο όμορφο παραδοσιακό κτίριο που στεγάζει το μουσείο, ζωντανεύοντας εποχές που νοσταλγούν οι ντόπιοι και θαυμάζουν οι ξένοι. Οικιακά σκεύη, εργόχειρα, εργαλεία καθημερινής χρήσης και παραδοσιακές φορεσιές αποκαλύπτουν στον επισκέπτη τη μοναδική Λημνιακή λαϊκή κληρονομιά. Για περισσότερες λεπτομέρειες μπες στο site τους εδώ (https://www.laografiko-limnos.gr/) αλλά πρόσεξε, μην ξεχαστείς και δεν το επισκεφτείς.

Αρχοντικά σπίτια

Ξεχωριστή είναι και η αρχιτεκτονική του χωριού με πλήθος οικιών ακόμη και σήμερα να είναι πέτρινα , με ιδιαίτερες χρωματικές αποχρώσεις στα παράθυρά τους και φυσικά με πλούσιο κήπο γεμάτο λουλούδια αλλά και κηπευτικά.

Κέντρο ιστορικής ενημέρωσης Πορτιανού:

Το Κέντρο Ιστορικής Ενημέρωσης Πορτιανού αποτελεί έναν χώρο με αναφορά στο σύνολο των ιστορικών στοιχείων και φάσεων που αφορούν το νησί της Λήμνου. Οι ενότητες που διαμορφώνονται και αναπτύσσονται στον εκθεσιακό χώρο αναφέρονται στη Μυθολογία, στην ιστορία της Λήμνου από την Αρχαιότητα μέχρι την Τουρκοκρατία, στην Απελευθέρωση του νησιού και κορυφώνεται με την ενότητα που αφορά τη Λήμνο ως πολεμικό θέατρο του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου και ειδικότερα στη Μάχη της Καλλίπολης και την παρουσία των ANZAC.